W Japonii istnieją różne szkoły karate, nauczające różnych stylów. W niektórych przypadkach linie przewodnie są całkowicie odmienne. Jakie są więc cechy charakterystyczne, jakie istnieją różnice pomiędzy głównymi szkołami i kierunkami czy stylami?
Karate uniwersyteckie — to ponad 20 000 ćwiczących z ponad stu uniwersytetów i szkół wyższych. Trzydzieści procent stanowią zwolennicy stylu Shotokan, 30% — Shito-ryu, 10% — Wado-ryu, 25% Goyu-ryu, a 5% to zwolennicy innych szkół.
Wschód Japonii, region Tokio, zdominowany jest przez Shotokan, a zachód, region Kioto, przez Shito-ryu.
Podobne podziały występują w klubach „cywilnych", z tym, że znacznie mniej jest tam uprawiających karate według stylu Wado-ryu, natomiast liczniejsi są zwolennicy szkoły Oyama.
Trudno zrozumieć tę złożoność karate w Japonii, jeżeli nie pozna się początków rozwoju tej dyscypliny. Być może, że niektórzy uznają ten szkic za mało dokładny, ale jest on odbiciem ankiet przeprowadzonych przez francuskiego karatekę i badacza H.D. Plee, z każdym mistrzem każdej ze szkół karate. Ankietowano mistrzów-twórców, albo uczniów twórców danego kierunku lub stylu. Nie było to aż tak skomplikowane, ponieważ historia karate poza Okinawą jest stosunkowo krótka.
Oto w największym skrócie rezultaty wspomnianych badań.
W początkach bieżącego stulecia dwaj mistrzowie z Okina-wy, Itosu i Higaonna wiedli prym w nauczaniu karate. Itosu był zwolennikiem techniki bardziej subtelnej, co wynikało prawdopodobnie z jego budowy; był bowiem szczupły i niski. Higaonna imponował natomiast naturalną siłą i był zwolennikiem blokowania ciosów, bez uników i przemieszczeń tułowia, a następnie szybkich kontrataków. Nie zalecał on nawet bloku, jeżeli atak nie był zbyt mocny.
Ze szkół tych dwóch mistrzów wywodzą się ci, którzy przynieśli karate z Japonii. Trzeba to podkreślić, ponieważ wielu uważa, że twórcą karate w Japonii był mistrz Funakoshi.
Jest faktem, że Funakoshi przyjeżdża pierwszy z Okinawy do Japonii w 1925 roku, lecz w krótkim czasie po nim przybywają tam inni; również w 4 lata później mistrz Mabuni, z tego samego dojo, co i Funakoshi.
Funakoshi naucza w Tokio, głównie na uniwersytetach. Jako uczeń Itosu preferował technikę bardziej skomplikowaną, a za zasadnicze kata uznawał heian i tekki. Uczniowie Funakos-hiego opanowali cały wschód Japonii, nauczając stylu nazwanego przez Funakoshiego — Shotokan.
Mistrz Mabuni, mający prawie ten sam wiek, instaluje się w Kioto, rozpoczynając nauczanie na uniwersytetach, ale także w prywatnych dojo. Mabuni i Funakoshi byli kolegami z jednego dojo, lecz Mabuni, który był wyższy i znacznie cięższy, przejął styl ich ostatniego mistrza Higaonny. Zasady i technika nauczania przez Mabuniego były więc inne, inne również były preferowane kata. Mabuni swą technikę nazwał Shito-ryu.
Później przybywali do Japonii kolejni mistrzowie z Okinawy, tacy jak Miyagi, którzy nauczali czystej techniki mistrza Higaonny, nazywając ją Goju-ryu.
Przed drugą wojną światową istniały więc w Japonii trzy kierunki techniki karate, których uczniowie poważnie rywalizowali ze sobą.
Po wojnie spośród nowych, a szczególnie wśród pozostałych przy życiu ,,przedwojennych" uczniów powstała silna tendencja do szybkiego uniezależnienia się od mistrzów. Próbowali oni tworzyć nowe szkoły. Większość w rezultacie rezygnowała z tego, ale niektórzy mieli ciekawe idee wnoszące coś nowego.
Obecnie w Japonii wyliczyć można 17 różnych szkół lub kierunków nauczania karate; z tego kilka spotyka się na Okinawie.